(bkz: the young karl marx) filminde gençlik yılları anlatılmıştır.
19. yüzyıl alman politik filozof. (28 kasım 1820, barmen (şimdiki wuppertal) - 5 ağustos 1895, londra)
karl marx’la beraber,
komünist manifesto’yu (1848) yazarak komünist kuramın geliştirilmesinde önemli bir rol aldı.
karl marx hayatını kaybettikten sonra karl marx'ın en önemli eseri
das kapital'in son iki cildini tamamladı.
babası fabrikatör friedrich engels, annesi
elisabeth franciska maurita idi. saygın bir aileden gelen engels ilk eğitimine barmen'de başladı. 1834 yılında
elberfeld'deki daha ileri durumundaki bir okula başladı. bu sırada babasıyla ilk fikir ayrılıkları başladı. 1837 yılında liseyi bitirmesine bir yıl kala babası tarafından okuldan alınarak
barmen'deki aile şirketinde muhasebecilik yapmak zorunda kaldı. 1838 yılında
bremen'e giderek burada ünlü sanayici
heinrich leopold'un yanında çalıştı ve 1841 yılına kadar eğitimine devam etti. bremen'in
kozmopolit ortamında yeni düşüncelerle karşılaşan engels hem mesleğinde başarılı oldu hem de
edebiyat ve sanatçı çevrelerine girmeye başladı. bu dönemde çeşitli gazetelerde değelendirme yazıları yazdı ve makale, şiir, drama gibi alanlarda eserler verdi.
telegrap für deutschland gazetesinde
friedrich oswald mahlasıyla yazılar yazdı. 1841 yılında bir yıllık gönüllü askeri görevini yapmak için berlin'e gitti. topçu birliğinde askerken
berlin üniversitesindeki
felsefe derslerini takip etti. buradaki ilk
genç hegelciler arasında yer aldı. 1842 yılında o dönemdeki önde gelen burjuva muhalif gazetelerden olan
rheinische zeitungda prusya devletinin gidişatını eleştiren bir yazı dizisi kaleme aldı. 1842 yılında babası tarafından i̇ngiltere
manchester'a gönderildi. yol üzerinde köln kentinde rheinische zeitung bürosunu ziyaretinde ilk kez
karl marx ile karşılaştı.
engels içlerinde
george harney’in de olduğu
çartist hareketin liderleriyle tanıştı. 1846 ocağında engels marx'ı da yanına alarak brüksel’e döndü. burada
komünist yazışma komitesi’ni kurdu. tasarısı avrupa’nın çeşitli bölgelerindeki sosyalist liderleri birleştirmekti. i̇ngiltere’deki sosyalistler engels'in fikirlerinden etkilenerek londra’da bir toplantı düzenlediler ve
komünist birlik adı verilen yeni bir organizasyon oluşturdular. engels buraya bir delege olarak katıldı ve eylem stratejisinin geliştirilmesine öncülük etti.
1847 yılında engels ve marx birlikte bir broşür yazmaya başladılar. temelini engels’in
komünizmin i̇lkeleri adlı kitabının oluşturduğu bu 12.000 kelimelik broşür altı haftada bitirildi; engels'in amacı komünizmi kitleler için anlaşılabilir kılmaktı.
komünist manifesto adı verilen bu broşür 1848 şubatında yayımlandı. ama yayımlandıktan henüz 1 ay sonra, mart'ta engels ve marx
belçika’dan kovuldular. köln’e taşındılar ve marx radikal bir gazete olan
yeni ren gazetesini engels'in desteğini alarak çıkarmaya başladı.
engels,
1848 devriminin önderiydi. ve bu ayaklanma ilk ciddi sosyalist ayaklanmaydi. ve bu ayaklanma sonraki komünist ayaklanmaların en büyük ilham kaynağı oldu. engels elberfeld’deki ayaklanmada aktif olarak bulundu, prusyalılara karşı düzenlenen
baden seferi’nde
baden-palatinate ayaklanmasındaki serbest güçlerin komutanı olan august willich’in yaveri olarak savaştı. aslında bu yaverlik bir aldatmacaydı. çünkü
august willich tüm emirleri engels'ten alıyordu.
1849 yılında i̇ngiliz hükümetine, başta engels olmak üzere birçok sosyalist liderin sürülmesi için baskı yapıldıysa da başbakan lord
john russell bunu reddetti. yalnızca engels tarafından kendilerine sağlanan parayla marx ailesi büyük bir yoksulluk içinde yaşadı.
engels, marx ailesi kendi ailesi olmasa dahi sonuçta hem bir aile geçindiriyor, hem fikri mücadele veriyor, hem de serbest güçlerin fikri ve askeri sahada stratejik önderliğini yapıyordu.
1870’te londra’ya taşınmadan evvel, engels marx’a yeterli geliri sağlayabilmek için manchester’daki fabrikasında çalışmaya gitti. marx'ın 1883'te ki ölümünden sonra komünist kitle engelsi artık o ölene dek fikri ve askeri alanda önder kabul ettiler. bununla birlikte, tek eşli evliliğin erkeklerin kadınlar üzerinde baskı kurmak için ortaya attığı tek taraflı bir yalan olduğunu söyleyerek feminist kuramın kurucularından sayılmaktadır. bu bağlamda komünist kuramı aileyle ilişkilendirerek, erkeklerin kadınlar üzerindeki hakimiyetinin tıpkı kapitalist toplumlarda burjuvazinin işçi sınıfı üzerindeki hakimiyetine benzediğini iddia etti. engels, 1895 yılında londra’da bir otel odasında tek başınayken çalışma masasında makalesini yarım bırakmış bir halde ölü bulundu. ölüm sebebi
boğaz kanseridir. öldüğünde hiç çocuğu yoktu.
engels
para'nın olmadığı bir dünya istiyordu. engels'in tüm fikirleri marx'ı çok büyük bir etki altında bıraktığı gibi bu fikri de marx'ta derin bir etki bıraktı.
engels bu fikrini ölmeden birkaç saat önce yaşadığı olayı yine ölmeden önce yazdığı son makalesinde şöyle bir örnekle açıklamıştır:
“ kaldığım otelin resepsiyonunda bir kadın ve yanında da kısa-şişman bir adam gördüm.
uzaktan izlemeye başladım. adam kadını bir köşeye çekti ve yüzüne iki yumruk attı. ve yüksek sesle bağırdı; "bana bak lanet fahişe! şimdi odaya çık ve o adamı memnun et." ben bunu duyunca kadının odaya çıkmasını engelledim. polis çağırarak adamı tutuklattım. kadına bir bilet parası verdim. ona manchester'deki fabrikama gidip çalışmasını ve fabrikaya gittiğinde benim adımı vermesini söyledim, bir de kartımı verdim. i̇nanmadıkları takdirde kartımı göstermesini ve kendisini işe mutlaka alacaklarını söyledim. ama kadın hızlı adımlarla odaya çıktı. ben biraz bekledim. kadın odadan inince ona şunları söyledim: para her kapıyı açar ama kilitleyemez.
”
friedrich engels bu ve bu gibi durumda olanları
burjuvazinin ve kapitalizmin ağına yakalanmış
zavallı akılsızlar olarak tanımlıyor.
''bazen susarak ettiğimiz laflar, konuşarak harcadığımız sözlerden daha çok şey anlatır.''
''i̇nsanın bir başka insan tarafından sömürülmesine son verildiği ölçüde, bir ulusun, bir başka ulus tarafından ezilmesi, sömürülmesi ortadan kalkacaktır. ulusun kendi içindeki sınıfların karşıtlığıyla birlikte ulusların birbirlerine karşı düşmanlığı son bulacaktır.''
(bkz: burjuvalar ve proleterler)
''tüm toplumların bugüne kadarki tarihi, sınıf savaşımlarının tarihidir.''
"sınıf çatışmalarının ortaya çıktığı günden bu yana hırs ve güç aşkı gibi kötücül arzular tarihsel ilerlemenin kaldıracı olmuştur."